داوطلبی در ورزش‌های همگانی ایران

داوطلبی در ورزش‌های همگانی ایران
داوطلب به فردی اطلاق می شود كه به صورت آزادانه قسمتی از وقت، مهارت يا خدمات خود را رايگان و بلاعوض به سازمان يا گروهی خاص، اختصاص می‌دهد. در فرايند تشكيل سازمان‌ها و جامعه، منابع انسانی نقش محوری دارند. بخشی از منابع انسانی را داوطلبان تشكيل می‌دهند كه در بيشتر كشورها به عنوان سازمان‌های غيردولتی فعاليت می‌كنند و می‌توانند در پيشبرد اهداف جامعه و سازمان مؤثر باشند. امروزه ورزش در كشورهای پيشرفته جهان بر داوطلب گرايی متمركز است كه توسط افراد زيادی از داوطلبان هدايت و پيش برده می‌شود. اهميت حضور و مشاركت داوطلبان در عرصه ورزش بر حيطه‌های مختلفی از جمله حيطه‌های اقتصادی، اجتماعی، سياسی و فرهنگی اثر می‌گذارد. به‌طوری‌كه در برخی كشورها، ارزش اقتصادی بخش داوطلبی را بين ۷ تا ۱۴ درصد توليد ناخالص داخلی تخمين زده‌اند. کار داوطلبانه سالانه درآمریکا ۲۳۹ میلیارد دلار، انگلستان ۴۱ میلیارد پوند، استرالیا ۲۴ تا ۳۱ میلیارد دلار و در کانادا ۱۷ میلیارد دلار به اقتصاد آن کشورها کمک می‌کند. بكارگيری افراد داوطلب، مزايای اقتصادی زيادی برای سازمان‌های ورزشی به دنبال دارد. اما سرمایه اجتماعی مهم‌ترین پیامد نهضت داوطلبی است. نهضت داوطلبی به عنوان شاخصی برای ارزیابی همبستگی اجتماعی شهروندان وظیفه شناس است. داوطلبی يك فرآيند دو سويه ميان فرد و ارگان كمك گيرنده است كه در اين ميان هم سازمان و هم فرد داوطلب از اين خدمت رسانی سود می‌برند. هیأت‌ها و انجمن‌های ورزش‌های همگانی از جمله سازمان‌های غیردولتی (NGO) هستند که اعضایشان برای حضور و مشارکت خود پاداش مادی یا مزد دریافت نمی‌کنند. داوطلبان در ورزش‌های همگانی به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: داوطلبان عمومی، كه بدون تخصص و مهارت خاص می‌باشند، مانند راهنمايان همایش‌ها و جشنواره‌ها، بلیط فروشی‌ها و...، داوطلبان دارای تخصص و مهارت‌های ويژه، مانند طراحان سايت‌های رايانه‌ای، مترجمان، پزشکان و... و داوطلبان ورزشی، مانند مربيان، داوران و ورزشکاران كه بدون دريافت حق الزحمه خدمات ارائه می‌دهند. فرایند مدیریت داوطلبان در ورزش شامل برنامه‌ریزی، جذب، گزینش، آشنایی، آموزش، ارزیابی، تصدیق، حفظ و نگهداری است. نیازسنجی، جذب، پیش‌بینی شرح وظایف، ایجاد بانک اطلاعاتی و حفظ داوطلبان نیز در ورزش‌های‌ همگانی کشور مهم‌ترین بخش مدیریت داوطلبان است که به نظر می‌رسد مدیران و مسئولین ارشد ورزش همگانی تاکنون در این زمینه اقدام قابل توجهی انجام نداده‌اند. امید است با توجه به فواید پایدار و ارزشمند حضور داوطلبین در ورزش همگانی، شاهد طراحی و بهرمندی از نظام داوطلبین در ورزش ایران باشیم.

نویسنده: دکتر شهرام علم